Hafif veya asemptomatik vakalarda bile, koronavirüs enfeksiyonu sadece bağışıklık sisteminde değil, aynı zamanda vücudun diğer sistemlerinde değişikliklere neden olabiliyor. Bu nedenle hastalıktan sonra normale dönüş zaman alabiliyor.
Peki, koronavirüs enfeksiyonunun ardından, hastaların iyileşmesinde diyetin rolü nedir? Bu soruyu cevaplayan Diyetisyen Serkan Sıtkı Şahin, "Hastalığın karmaşıklığı ve pandeminin dinamikleri göz önüne alındığında hala Covid-19'un iyileşmesini tanımlamak için standart bir kriter yok. Bu nedenle gıdaların sağladığı faydalar, hastaların durumunu iyileştirmek için tek bir çözüm olarak değil, tamamlayıcı bir yaklaşım olarak kullanılmalıdır” diyerek Covid sonrası iyileşmeyi hızlandırmak için yenilmesi gerekenleri anlattı.
KORONAVİRÜS SONRASI YENİLMESİ GEREKENLERAraştırmalar koronavirüs enfeksiyonu sonrası özellikle dört tür gıdaya işaret ediyor: Proteinler, bazı yağlar, antioksidanlar ve mikro besinler. Bunlar bağışıklık sisteminin düzgün çalışması için gerekli besinlerin bir kaynağı olduklarından Covid-19'dan sonraki iyileşmeye önemli ölçüde fayda sağlayabilir.
Hayvansal Kökenli Proteinler
Süt ve süt ürünleri, deniz ürünleri ve yumurtadan elde edilen protein ve mikro besin ögeleri, koronavirüsün ardından iyileşme sürecine önemli katkı sağlamaktadır. Düşük protein seviyelerine sahip olmak, Covid ile ilişkili enfeksiyon geliştirme riskini artırabilir ve antikor üretimini düşürebilir.
Çinko ve Selenyum
Çinkonun antioksidan ve antienflamatuar özellikleri, onu koronavirüse ve sonuçlarına karşı mücadelede en “üretken” minerallerden biri olarak yapıyor. Aynı zamanda bir antioksidan olan selenyum, çinkonun doğru şekilde emilimini destekleyerek, bağışıklık hücrelerinin gelişimi için çalışıyor. Her ikisi de süt ve süt ürünlerinde, et, balık, kabuklu deniz ürünleri, yumurta ve sebzelerde bulunur.
Özel bir besin: Yumurta
Yumurtanın özellikle Covid sonrası diyet için önemi büyüktür, çünkü yumurtada iyileşme sürecini destekleyen tüm besinsel özelliklerin “birleştiği” söylenebilir. Yumurta, önemli bir çinko kaynağıdır. A vitamini (retinol olarak) içerirler, yarısından fazlası beyazda bulunan doğal bir yüksek kaliteli protein kaynağıdır, selenyum açısından zengindir ve aynı zamanda birkaç diyet D vitamini kaynağından biridir.
'İyi' Yağlar
Balıklarda bulunan çoklu doymamış yağ asitleri omega 3 (özellikle EPA ve DHA), enfeksiyona yanıtta çok önemlidir, çünkü bağışıklığa önemli ölçüde destek vererek, değişiklikleri onarabilir. Ayrıca özellikle doymamış yağ asitleri içeren bitkisel yağlar, özellikle E vitamini içeriklerinden dolayı bu konuda olumlu etki göstermiştir.
Kuru yemişler
Kuru yemişlerin çoğu koronavirüs sonrası yaşanan belirtiler olarak tanımlanan uzun covid vakalarında pozitif bir rol göstermiştir. Özellikle ceviz, alfa linolenik asit (ALA) içeriği açısından dikkate değerdir, çünkü şu anda devam etmekte olan araştırmalara göre, özellikle sitokin salgılanmasını engellemede yararlı gibi görünen güçlü anti-inflamatuar özelliklere sahiptir.
Kuru yemişler önemli bir protein kaynağıdır, L-arginin bakımından (kan dolaşımını destekleyen bir amino asit), E vitamini ve fenolik bileşikler gibi antioksidanlar bakımından zengindir.
Meyve ve Sebzeler
Çalışmalar, karbonhidrat grubunun genel olarak koronavirüs sonrası hastaların iyileşmesinde herhangi bir olumlu veya olumsuz etkisinin olmadığını gösteriyor. Ancak besin içeriklerinden dolayı istisna olan bazı meyve ve sebzeler vardır. Yüksek polifenol içeriğinden dolayı elma ve üzüm, yüksek C vitamini içeren brokoli, domates, yeşil yapraklı sebzeler narenciye meyveleri gibi meyve ve sebzeler, bağışıklık fonksiyonlarında önemli bir rol oynar ve genel olarak daha tüketilmemeleri enfeksiyonları şiddetlendirebilir. Meyve ve sebzeler, antioksidan özelliklere sahip bir tripeptit olan glutatyon açısından da zengindir.
GÜVENLİ LİMAN: AKDENİZ DİYETİÇalışmalar, Akdeniz diyeti tarzı bir beslenme planının koronavirüs sonrası iyileşmede büyüke tkielri olabileceğini gösteriyor. Genel olarak, koronavirüs sonrası kişilerin iyileşmesini desteklemek için ideal olan sağlıklı bir diyet sürdürmek ve yeterli su alımını sağlamak oldukça önemli. Bu nedenle, Akdeniz tipi bir diyeti takip etmek; sebze, meyve ve balık gibi taze ürün ve gıdaların tüketimine öncelik verileceği için, koronavirüs sonrası da yararlı olacaktır.
Özellikle tedavi sürecinde hastaneye yatırılması gereken kişiler başta olmak üzere birçok vakada enfeksiyonun bir sonucu olarak ortaya çıkan çok kilo verme durumunda, gıdalardan kalori alımını artırmak şarttır. Bu durumda Akdeniz diyetine ek olarak daha fazla süt, yumurta ve yağsız etler tüketilmelidir.
AMAÇ; İLTİHABI AZALTMAKDikkate alınması gereken en önemli etki, bu hastalığı karakterize eden iltihaplanmadır. İltihaplanmaya karşı çeşitli beslenme yöntemleri uygulanabilir, belirli gıda ve besin maddelerinin alımı, bu orantısız iltihaplanma tepkisini hafifletmesi için beslenmeye yardımcı olan stratejilerden biridir.
Kronik iltihap, uzun vadede vücuda oldukça zararlıdır. İltihap, hücrelerin yaşlanmasını hızlandıran, oksidasyon süreçlerini hızlandırır. Bu bağlamda antioksidan maddelerin alımı iyi bir savunma yöntemi olabilir. İçerikleriyle bu konuda faydalı olabilecek antioksidan bakımından zengin besinleri şu şekilde sıralayabiliriz:
Omega 3 yağ asitleri: Yağlı balıklar (en iyi kaynak), keten tohumu ve ceviz
C Vitamini: Meyve ve sebzeler
A Vitamini: Yumurta, portakal ve sarı meyve ve sebzeler, brokoli ve ıspanak
E Vitamini: Bitkisel yağlar, kuru yemişler, yağlı tohumlar, yeşil yapraklı sebzeler
D Vitamini: Yağlı balık, süt ve yumurta
Polifenoller açısından zengin gıdalar: Yeşil çaydan kateşinler, birçok meyve ve sebzeden kersetin... Bunlar bazı örnekler, ancak yiyeceklerde bulunan ve bir miktar anti-inflamatuar kapasiteye sahip bu maddelerin 8.000'e kadar türü vardır.
PİŞİRME TEKNİKLERİNİZİ DEĞİŞTİRİNAşırı işlenmiş gıdalardan özellikle bu süreçte uzak durun. Yüksek şeker içeriğine sahip olanlar da, esas olarak daha sağlıklı diğer seçeneklerin tüketimini değiştirdikleri için tüketilmemesi gerekir.
Yemek pişirme ve soslama konusunda zeytinyağı tüketimine öncelik verilmelidir. Daha az agresif pişirme yöntemlerini yani daha düşük sıcaklıkları içerenleri tercih etmek gerekir, çünkü bunların çifte avantajı vardır. Besinleri daha iyi korurlar ve ayrıca gıdalarda daha az oksidatif süreç üretirler, bu da vücuttaki iltihap yükünü azaltır.
Gıda takviyeleri konusunda, yan etkileri olabileceğinden tıbbi değerlendirme yapılmadan tüketilmemelidir. Meyve, sebze, kuru yemiş ve balık tüketimini içeren çeşitli ve dengeli bir beslenme ile takviyelerden alacağınız beslenme ihtiyaçları genellikle sağlanır.
Alkol alımını tamamen bırakın. Covid-19 ile alkollü içecekler arasında net bir negatif etki vardır. İncelenen büyük popülasyonlarda alkolün varlığının, iyileşme oranlarını kötüye götürdüğü görülmüştür. Nedeni, karaciğer hasarı da dahil olmak üzere halihazırda bilinen olumsuz sağlık sonuçlarına ek olarak, alkol ve akciğer hastalıkları arasındaki ilişkide bulunur. Solunum sistemi ve akciğerin, özellikle en şiddetli vakalarda, koronavirüsün ana "etki alanları" olduğu unutulmamalıdır. Alkol, üst solunum yollarındaki belirli bölgelerin işlevlerini değiştirir ve bağırsak geçirgenliğinin işlevini zayıflatır.
En Son Haber